Tekst Willem Vissers
Sport
maandag 14 maart 2005

Kleurrijk integratiefeest op de fiets

Met 35 duizend deelnemers is de Cape Argus Cycle Tour de grootste sportwedstrijd ter wereld. Van iedereen wordt de tijd geklokt. Fietsen in een sprookjesachtig decor. En integreren natuurlijk. Chocolate, chocolate, roepen donkere jongetjes naar duizenden wielrenners die de monumentale Tafelberg rechts laten liggen. Ze azen op de sportrepen in de achterzakjes, maar krijgen een vriendschappelijk tikje op hun uitgestoken hand. Kaapstad was een fietsmekka gisteren, door de wedstrijd over 109 kilometer over het schiereiland van de Kaap. Van Kaapstad aan de westkust, tegen de wind in richting Muizenberg aan de Indische Oceaan, via Kalk Baai en Simonsstad, en dan weer richting Atlantische Oceaan, langs Kommetjie en Hout Baai. Ruim 35 duizend deelnemers en eenieder heeft een bandje om met een chip die de tijd registreert. Een kilometer voor de finish vraagt Raona van der Horst, van Nederlandse voorouders, zich af waar haar zoon blijft. Hij had toch al voorbij moeten rijden? Was hij maar een beetje fitter. Intussen prijst ze de ronde, die is gegroeid van pakweg 500 deelnemers in 1978, in de donkere dagen van de apartheidspolitiek, naar ruim 35.000 nu; een kleurrijk feest, het merendeel blanke deelnemers, maar ook veel kleurlingen en zwarten. Ze draagt een T-shirt van Robben Eiland, waar Nelson Mandela 27 jaar gevangen zat. Op haar rug staat: 'Nooit, nooit zal het meer gebeuren dat dit prachtige land meemaakt dat de een de ander onderdrukt.' Het is een uitspraak van Mandela, van vlak na de installatie van zijn regering in 1994. Raona woont op Robben Eiland, met ongeveer zestig andere families. Ze geeft les in het schooltje bij de beroemde gevangenis en heeft een idee dat ze met de organisatie wil bespreken: rijke deelnemers schenken hun fiets na afloop aan de arme Zuid-Afrikaan in de township. 'Voor velen hier is een fiets een speeltje, maar anderen kunnen geen fiets betalen.' Haar idee is niet helemaal nieuw. Zo stond de arts Lauren.

Alle 35.000 deelnemers krijgen een bandje met een chip die de tijd registreert

Hoe klein misschien ook, de fiets kan een middel zijn in de strijd tegen criminaliteit en drugsgebruik. Van der Horst: 'De regering is vooral bezig hulp te bieden in de zwarte townships, maar kleurlingen hebben het soms veel moeilijker. Ze raken aan de drugs of sluiten zich aan bij bendes. Ze kunnen beter verslaafd zijn aan de fiets. Dan kunnen ze hun zelfrespect opvijzelen en zich ontworstelen aan het isolement.' Niet iedereen koestert verheven idealen. De meeste deelnemers testen zichzelf. De 48-jarige Jan Mulder, een blinde topsporter uit Nederland, was drievoudig kampioen bij de Paralympics (achtervolging) en doet voor de elfde keer mee in Kaapstad. Op de tandem, zittend achter Marcel Lambregts. 'Het geeft vooral een kick naar beneden te suizen. Vanaf de top van Suikerbossie, richting Camps Bay, kun je bijna honderd kilometer per uur halen.'
Chapman's Peak en Suikerbossie, met 226 meter klimmen, zijn scherprechters, maar vooral de felle oostenwind maakt de race zwaar voor de deelnemers uit 48 landen. Degenen die willen winnen, zijn in het donker vertrokken, om 6.15 uur, en zijn allang binnen als de laatste groepen in pelotons van duizend vertrekken. Liefhebbers dragen bolletjestruien, vlaggen, indianentooien, op de helm gemonteerde camera's. De een is afgetraind, de ander zo dik dat de billen over het zadel hangen als takken van een treurwilg.

Vier mannen uit Rwanda en Burundi zijn fit. Een bedrijf dat tv-signalen doorgeeft, zag ze fietsen in de bergen van Centraal-Afrika en haalde ze naar Kaapstad. Desiré Nsengiyunva stapte af na een val. Zijn been ligt open. Emanuel Hakizimana draagt zijn medaille. Op de achterkant staat: For the thrill of it. Zijn fiets stamt uit de oertijd. Een blauw, bijna verfloos frame en versleten bandjes. Zijn begeleidster zegt dat het budget van de sponsor op was na de vliegreis.

Allan Williams uit Johannesburg wacht op zijn vrouw. Fietsen kunnen ze samen. 'Als ik zaterdag voetbal, heb ik een week nodig om te herstellen.' Vandaag is het toetje van een weekje ontspanning. Johannesburg is het kloppende hart van het land, Kaapstad is voor de rust en het weerzien met vrienden.

Andrew Nel, een 44-jarige kleurling uit Kraaifontein, lacht de lach van de sportman die zijn missie heeft volbracht. Zijn vrouw en schoondochter liggen op een matrasje in de schaduw, zijn zoontje speelt cricket op het mossige gras. Duizenden toeschouwers kamperen langs de weg. Ze eten en klappen.

En daar is ook Raona van der Horst weer. Haar zoon is binnen, ver na winnaar Russel Downing uit Engeland, die evenveel tijd nodig heeft (2.37.50) als de nummer veertien, Bart Voskamp. Volgens Raona heeft haar zoon de tocht in vier uur volbracht. 'Ik ben heel trots op hem.'