Terug

Bron: "Topsporters over hun passie", een uitgave van de NEBAS waarin Jean Nelissen
sprak met 10 sporters in het aangepast sporten.

Jan Mulder Een fanatiek wielrenner

De kampioen van de wilskracht
die zijn handicap overwon.
Jan Mulder start na Sydney 2000
in historische monsterraces.

Tours aan de Loire in Frankrijk, oktober 1988.

Een mooie nazomerse dag. Op de oude Avenue de Grammont schijnt de zon tussen de hoge bomen. Maar tegen de avond steekt een noodweer op boven de stad en wordt Tours in een ommezien in duisternis gehuld. In het schemerduister stormt op de Avenue de Grammont een groep tandems over de finishlijn. De mannen op één van de tandems dragen een oranjeshirt en flitsen als eersten over de streep. Achter op de fiets zit Nederlands meest prominente tandemrijder Jan Mulder uit Twello, visueel gehandicapt. Hij klimt van zijn tandem, loopt naar de perstribune en vertelt over zijn sport. Een ambassadeur in den vreemde. Op zoek naar erkenning.

Zijn gezichtsvermogen is nog maar vijf procent, maar zijn ambitie is van Olympisch niveau. Dat is herkenbaar bij gedreven mensen, die pal staan voor wat ze willen. Wilskracht is trouwens een van de beste kwaliteiten in een duursport als wielrennen. Heb je geen sterk karakter, dan kun je niet meedingen. Twee jaar na de ontmoeting in Tours wordt Jan Mulder in Saint Etienne wereldkampioen op de weg en wereldkampioen in de achtervolging op de baan. Daarna volgen de successen elkaar in snel tempo op. Tijdens de Paralympics in Barcelona in 1992 behaalt hij met voorrijder Richard Beumer goud in de tijdrit op de weg. Zij leggen de 52 kilometer af in iets meer dan een uur en halen de gemiddelde snelheid van 50 kilometer en 400 meter. Dit moyenne geeft aan dat deze gehandicaptensport zich op hoog niveau ontwikkeld heeft. In de grote Tour de France slaagde pas in 1979 voor het eerst een renner erin solo boven vijftig kilometer per uur te rijden. Dit presteerde de Amsterdammer Gerrie Knetemann, die tijdens de Tourproloog in Fleurance vijftig kilometer en 58 meter haalde.


Jan Mulder traint 's winters tot 25 uur per week. 's Zomers maakt hij nog meer uren op zijn fiets. Vandaar dat hij halve dagen werkt als personeelsconsulent in de gemeente Voorst. De rest van zijn tijd gaat op aan training en voorbereiding. 'Ja, ik ben fanatiek bezig', beaamt Jan Mulder, 'het moet ook wel want de internationale concurrentie is hevig. Voordat ik naar mijn werk ga zit ik 's ochtends op de hometrainer. 's Middags train ik op de weg. Kilometers maken, tussen door intervaltraining'. In Spanje bijvoorbeeld, sponsort de multinational ONCE (Organizacion Nacional de Ciegos Espanoles), die ook een profploeg (met Laurent Jalabert en Abraham Olano) onderhoudt, liefst veertig tandems. De ex-prof Faustino Ruperez is leider van het project. De valide voorrijders zijn in vaste dienst bij ONCE. De Spaanse blindenorganisatie verschaft 30.000 mensen werk. In 1996 verkocht ONCE voor méér dan zeven miljard gulden aan loten in de stalletjes die op bijna elke hoek in de Spaanse steden te vinden zijn. ONCE beheerst eenderde van de particuliere loterijmarkt in Spanje en bezit dertig filialen een hotelketen, een televisiestation(Télé 5), een radiostation (Onda Cerro), een fabriek die veiligheidsgordels maakt en het eiland Santa Margarita bij Venezuela. Deze onderneming heeft dus besloten een gooi te doen naar de hegemonie in de wielersport voor gehandicapten. En dat merkte Jan Mulder tijdens de Ronde van België toen hij tegen de coalitie van drie ONCE-teams moest rijden. Want Mulder is de te kloppen man in de wedstrijden. Met 270 overwinningen in tandem races met verschillende valide voorrijders, is de faam van de personeelsconsulent uit Twello internationaal gevestigd. Liefst elf keer zegevierde hij in de Grote Prijs van Frankfurt am Main. Na zijn successen in
Barcelona in 1992 behaalde Jan Mulder (met Pascal Schoots) vier jaar later opnieuw goud tijdens de Paralympics in Atlanta. Ditmaal op de vier kilometer achtervolging. Voor deze prestatie werd Mulder koninklijk onderscheiden, hij is Ridder in de Orde van de Nederlandse Leeuw.

Hij was 26 jaar en al zeven seizoenen met ruim zeventig gewonnen prijzen een succesvol wieleramateur, toen hij in 1982 van zijn fiets duikelde in de Ronde van Amersfoort. 'Ik keek om en reed met mijn voorwiel in een put, ik sloeg over de kop en liep scheurtjes in mijn schedel op.' Het genezingsproces duurde lang. Tijdens zijn revalidatie openbaarde zich een erfelijke oogziekte, een zeldzame virusinfectie, de zogenaamde ziekte van Leber. Hoewel deze oogziekte in zeven generaties bij zijn familie niet meer was voorgekomen, werd Jan Mulder erdoor getroffen. In één jaar verloor hij bijna zijn gehele gezichtsvermogen. 'Ik heb centraal voor mijn ogen een zwarte vlek en ik kan alleen in de hoeken nog ietsje zien.' Jan Mulder werkte destijds als kandidaat-programmeur bij de belastingdienst. Maar die baan moest hij opgeven. Dit gebeurde op een slecht moment, want hij had juist een huis gekocht. Hij leerde in het Apeldoornse revalidatiecentrum Het Loo Erf weer een beetje te leven. Hij studeerde braille en leerde via diverse trucs om te gaan met zijn handicap. Drie jaar na zijn ongeluk kwam zijn vriend Maas van Beek op het idee om deel te nemen aan een tandem wedstrijd in Duitsland. Van Beek zou voor op de tandem plaatsnemen en Jan Mulder als 'stoker' achterop. Het was wel even wennen. De twee rijders moeten goed op elkaar ingespeeld zijn. Jan Mulder: 'Als mijn koppelgenoot niet meer trapt, weet ik dat een bocht nadert, daar stel je je op in. Want je bent absoluut afhankelijk van elkaar.' De wedstrijd in Duitsland eindigde meteen al in een zege. Met Maas van Beek behaalde Mulder in 1990 ook zijn eerste wereldtitel. Het ene avontuur volgde het andere op. Mulder reisde naar Zuid-Afrika. Met Henri Brokers startte hij in de prestigieuze Argues Pick & Pay Cycle Race, waaraan 426 valide tandemcombinaties deelnamen. Mulder en Brokers wonnen de race met driehonderd meter voorsprong. 'Daar ben ik heel trots op', zegt hij.

In de loop der jaren wisselden zijn voorrijders. Mulder heeft teamgenoten die verschillende kwaliteiten hebben, Pascal Schoots, Patrick van Gortel, Jeremy Eilander, Heerco Gorter en de schaatser Jeroen Straathof. Zijn echtgenote Angelina traint ook regelmatig met hem. Angelina: 'Ik houd ook van sport en het doet je goed om af en toe je conditie op te vijzelen.' Ze hebben twee kinderen, een jongen van tien die schaatst en een meisje van zeven dat veel aan gymnastiek doet en op Koninginnedag aan de dorpsloop deelnam. Een sportieve familie. Jan Mulder: 'Wielrennen maakt mijn leven afwisselend en spannend, daardoor heb ik voor een groot deel mijn handicap overwonnen. Zolang ik fiets hoef ik niet de hele dag in een gesloten kantoorruimte te zitten en dat is mij veel waard.' De gemeente Voorst steunde hem met extra verlofdagen en zijn sponsor, het Amersfoortse bedrijf 4U-Training, dat opleidingen verzorgt voor professionals in computernetwerken en datacommunicatie, maakt zijn deelname aan buitenlandse wedstrijden mogelijk. Mulder: 'Ik rijd per seizoen ongeveer veertig wedstrijden in de hele wereld. Dat kost veel geld. Ik moet dan ook schrapen in de marge om te overleven. In de loop der jaren heb ik mij daarom aangewend heel zuinig te leven en elk dubbeltje twee keer om te draaien. Wij vernieuwden ons meubilair en verkochten het oude. We hielden er honderd gulden aan over en van dit bedrag zijn we eens goed gaan eten.' Soms krijgt hij reisvergoeding, maar het is geen vetpot. 'Ach', zegt hij, 'met veel overleg redden wij ons net. Maar ik ben nog steeds op zoek naar sponsoren die iets zien in mijn sport, want wij combineren op onze tandem toch drie factoren: samenwerken, vertrouwen en communicatie.'

Op weg naar de Paralympics in Sydney in 2000 traint Jan Mulder weer bezeten. Hij hoopt nog eens goud te winnen. Maar hij vergeet ook de promotie voor de aangepaste sporten in het algemeen niet. Als lid van de landelijke Commissie Wielrennen van de NEBAS (Nederlandse Bond voor Aangepast Sporten) stimuleert Jan Mulder andere gehandicapten om op de tandem te klimmen. 'Veel visueel gehandicapten denken dat de sport te duur is, maar via de NEBAS kunnen kandidaten een subsidie van 4200 tot 6500 gulden aanvragen om een wedstrijdtandem aan te schaffen. Ik hoop vooral jonge mensen voor het wielrennen te interesseren. Je moet je dan veel inspanningen getroosten, maar je krijgt er veel voor terug.' Sydney 2000 zal voor Jan Mulder voorlopig het keerpunt in zijn carrière betekenen. 'Sydney wordt voor mij de omslag', zegt hij, 'ik blijf fietsen, want ik heb nog grote doelen voor ogen.' Hij wil bijvoorbeeld de oudste klassieker ter wereld Parijs-Brest-Parijs over 1200 kilometer gaan rijden. Parijs-Brest-Parijs werd in 1891 voor het eerst gehouden met 221 deelnemers waarvan 99 de finish haalden. De winnaar, de Fransman Charles Terront, legde toen de 1200 kilometer af in 71 uur en dertig minuten, hetgeen een moyenne van 16 kilometer en 783 meter betekende. In die pionierstijd waren de wegen slecht en de fietsen wogen zo'n twintig kilo. Een jaar later won de tot Fransman genaturaliseerde Italiaan Maurice Garin de monsterrit. Garin won twee jaar later de eerste Tour de France. Het is dus een historische wedstrijd. Jan Mulder: 'Dergelijke marathoninspanningen spreken tot mijn verbeelding.'

'Ik voel mij topsporter. Rijden op een tandem is zwaarder dan dat je solo op een fiets zit vooral het klimmen kost veel kracht.'

Ook wil hij starten in een monsterrit van kust tot kust dwars door de Verenigde Staten. Deze wedstrijd gaat over 3000 mijl, dat is 4827 kilometer. De vroegere Zwitserse wereldkampioen op de weg Gilbert Glaus probeerde met zijn ritme: elf uur fietsen, één uur slapen, de race zo snel mogelijk te volbrengen. Mulder: 'Na vier dagen was hij uitgeput en moest hij de strijd staken. Je moet dus een perfect inspannings-rust-ritme ontwikkelen. Je moet weten wat je lichaam kan verdragen en dat heb ik in de loop der jaren wel geleerd.' Hij is nu 42, maar heeft dus nog grootse plannen. Ooit kocht hij in een huis-aan-huiskrant een pagina advertentie ruimte en liep vervolgens middenstanders in de omgeving af om hen over te halen op zijn pagina te adverteren. Want hij moest zijn kosten dekken voor zijn buitenlandse wedstrijden. Anders had hij in Frankrijk nooit de etappewedstrijd Loire et Cher vier keer kunnen winnen, of zilver kunnen behalen in de achtervolging tijdens de wereldkampioenschappen in Colorado Springs of kunnen zegevieren in het Open Belgische kampioenschap in Lommel.

In ruim dertig landen worden wielerraces voor visueel gehandicapten gehouden, vooral in Frankrijk en Spanje. De reglementen zijn streng. Na afloop worden dopingcontroles gehouden, waaraan zich ook de valide voorrijder moet onderwerpen. Later, veel later, als hij te oud wordt voor zijn zware sport, gaat hij misschien tekenen of schilderen. 'Het klinkt misschien vreemd uit mijn mond omdat ik zo slecht zie.'

'Na de enorme lichamelijke inspanning creatief produceren, dat lijkt mij ook heel mooi.'

Top Terug